Gospodarstwo opiekuńcze to forma wsparcia w zakresie opieki i integracji społecznej w ramach gospodarstwa prowadzącego działalność rolniczą. Usługi oferowane
w gospodarstwie opiekuńczym powinny być świadczone w oparciu o infrastrukturę i zasoby gospodarstwa. Rolnictwo opiekuńcze to rodzaj działalności skierowanej do rolników poszukujących nowych źródeł dochodu w swoim gospodarstwie, ale jednocześnie mających świadomość, że jest to przedsięwzięcie oparte na chęci pomagania osobom znajdującym się
w trudnej sytuacji życiowej.
Forma prawna gospodarstw opiekuńczych
Gospodarstwo opiekuńcze musi posiadać odpowiednią formę prawną dopuszczalną
w polskim systemie prawnym. Większość indywidualnych gospodarstw rolnych w Polsce prowadzonych jest przez osoby fizyczne. Jednak w przypadku podjęcia działalności opiekuńczej w takim gospodarstwie konieczne jest założenie nowej formy prawnej. Istnieją dwie główne możliwości – prowadzenie gospodarstwa opiekuńczego jako podmiotu ekonomii społecznej albo prowadzenie gospodarstwa opiekuńczego w ramach działalności gospodarczej.
Gospodarstwo opiekuńcze może być prowadzone w formie:
- fundacja,
- stowarzyszenie,
- spółdzielnia socjalna,
- działalności gospodarczej.
Definicję działalności gospodarczej znajdziemy w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Art. 3. Działalnością gospodarczą jest zorganizowaną działalnością zarobkową, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.
Działalność gospodarczą z uwagi na formę możemy podzielić na:
- indywidualna działalność gospodarcza prowadzona przez osobę fizyczną lub prawną,
- spółka cywilna,
- spółka jawna – sp. osobowa,
- spółka partnerska – sp. osobowa,
- spółka komandytowa – sp. osobowa,
- spółka komandytowo-akcyjna – sp. osobowa,
- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – sp. kapitałowa,
- spółka akcyjna – sp. kapitałowa,
- spółdzielnie.
Formy organizacyjne gospodarstw opiekuńczych:
Jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej dziennego pobytu, w której mogą być prowadzone miejsca całodobowe okresowego pobytu. Dzienny dom pobytu świadczy pomoc w postaci usług opiekuńczych, specjalistycznych usług opiekuńczych lub posiłku na rzecz osób, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki
i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych.
Rodzinny dom pomocy stanowi formę usług opiekuńczych i bytowych świadczonych całodobowo przez osobę fizyczną lub organizację pożytku publicznego dla nie mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu zamieszkujących wspólnie osób wymagających z powodu wieku lub niepełnosprawności wsparcia w tej formie. Standardy oraz rodzaj i zakres usług świadczonych w rodzinnym domu pomocy określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 maja 2012 r. w sprawie rodzinnych domów pomocy.
Rodzinny dom pomocy świadczy usługi w budynku mieszkalnym jednorodzinnym, którego właścicielem lub najemcą jest:
• osoba fizyczna prowadząca rodzinny dom i zamieszkująca w nim,
• organizacja pożytku publicznego, która go prowadzi.
W domu prowadzonym przez osobę fizyczną usługi opiekuńcze i bytowe świadczone są bezpośrednio przez nią, natomiast w domach prowadzonych przez organizację pożytku publicznego realizuje je osoba kierująca domem, która jednocześnie w nim zamieszkuje.
Usługi świadczone w rodzinnym domu pomocy powinny uwzględniać stan zdrowia, sprawność fizyczną i intelektualną oraz indywidualne potrzeby i możliwości mieszkańców, a także prawa człowieka, szczególności prawo do poszanowania i ochrony godności, wolności, intymności i poczucia bezpieczeństwa oraz ochronę dóbr osobistych, a ich zakres dostosowany jest do indywidualnych potrzeb mieszkańca i poziomu jego samodzielności.
Zakres usług realizowanych w rodzinnym domu pomocy obejmuje m.in.:
a) usługi bytowe: zapewnienie miejsca pobytu, wyżywienie, utrzymanie czystości,
b) usługi opiekuńcze: udzielenie pomocy w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, pielęgnację, również w czasie choroby, kontakty z otoczeniem, inne czynności wynikające z indywidualnych potrzeb.
Prowadzenie rodzinnego domu pomocy wymaga współpracy z samorządem gminnym. Tego typu placówka nie poszukuje bowiem klientów na wolnym rynku. Podopieczni kierowani są do niej w drodze decyzji administracyjnej wydanej przez kierownika ośrodka pomocy społecznej. W zależności od sytuacji życiowej danej osoby samorząd finansuje w części lub w całości jej pobyt w rodzinnym domu pomocy. Pensjonariusze, którzy nie otrzymują dofinansowania z gminy opłacają pobyt samodzielnie. Wysokość opłat za pobyt ustalana jest w umowie pomiędzy gminą, a prowadzącym dom.
Prowadzenie tego rodzaju działalności gospodarczej wymaga zezwolenia wojewody właściwego ze względu na położenie placówki, który wydaje je po oględzinach placówki, jeśli podmiot spełnia warunki i standardy ustawowe oraz przedstawi wymagane dokumenty.
Opieka w placówce polega na świadczeniu usług z uwzględnieniem stanu zdrowia, sprawności fizycznej i intelektualnej oraz indywidualnych potrzeb i możliwości osoby, a także praw człowieka, w szczególności prawa do godności, wolności, intymności i poczucia bezpieczeństwa. Zakres usług świadczonych przez placówki całodobowej opieki obejmuje usługi bytowe oraz opiekuńcze.
Działalność gospodarcza polegająca na prowadzeniu placówki całodobowej opieki nie wymaga ścisłej współpracy z samorządem. Tego rodzaju firma poszukuje klientów na wolnym rynku i samodzielnie ustala wysokość odpłatności za świadczone usługi.
Katarzyna Czukiewicz
PODR Boguchwała