Zagroda edukacyjna to przedsięwzięcie prowadzone przez mieszkańców wsi na obszarach wiejskich. Prowadząc zagrodę edukacyjną w gospodarstwie rolnym można przyjmować dzieci i młodzież w ramach programów szkolnych i aktywności pozaszkolnej, realizując cele edukacyjne związane z produkcją roślinną, zwierzęcą, przetwórstwem, świadomością ekologiczną i konsumencką, dziedzictwem kultury materialnej wsi, tradycyjnymi zawodami, rękodziełem i twórczością ludową.
Działalność zagród edukacyjnych może być realizowana w różnych formach prawnych.
Gospodarstwo agroturystyczne może uzupełnić swoją ofertę noclegową poprzez organizowanie lekcji w swoim gospodarstwie rolnym. W takim przypadku zagroda edukacyjna działa jako uatrakcyjnienie pobytu turystów a nie jako odrębna działalność gospodarcza. W takiej sytuacji działalność edukacyjna podlega udogodnieniom prawnym dotyczącym działalności agroturystycznej.
Agroturystyka nie jest terminem używanym bezpośrednio w podstawowych aktach prawnych, jej działalność definiowana jest na podstawie zwolnień i ułatwień w kilku odrębnych ustawach, w związku z tym wymagają każdorazowo interpretacji uwzględniającej indywidualną sytuację podmiotu świadczącego usługi.
Ustawy, w których są zawarte informacje dotyczące działalności agroturystycznej:
● wyłączenie w art. 6 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo Przedsiębiorców „wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów”;
● zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych, na podstawie art. 21 pkt 43 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym zwolnione z opodatkowania są dochody uzyskane z tytułu wynajmu osobom przebywającym na wypoczynku pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich, w gospodarstwie rolnym, oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5;
● uznanie w art. 1a ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, że w rozumieniu ustawy nie uważa się za działalność gospodarczą wynajmowania turystom pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych znajdujących się na obszarach wiejskich przez osoby ze stałym miejscem pobytu w gminie położonej na tym terenie, jeżeli liczba pokoi przeznaczonych do wynajęcia nie przekracza 5; oznacza to, że stawki podatku od nieruchomości związanego z tego typu działalnością pozostaną na niższym poziomie, właściwym do wykorzystywania tych nieruchomości na cele mieszkaniowe.
Zagrodę edukacyjną można prowadzić jako wyspecjalizowaną działalność zarobkową polegającą na udostępnianiu gospodarstwa dla celów edukacyjnych. W takim przypadku nie korzysta się z żadnych szczególnych rozwiązań prawnych i będzie działalność podlegająca ogólnym przepisom o działalności gospodarczej. Chodzi w szczególności o obowiązki zawarte w przepisach Prawa przedsiębiorców, a także wynikające z innych aktów prawnych, które posługują się pojęciami działalności gospodarczej i przedsiębiorcy zdefiniowanymi w Prawie przedsiębiorców. Zgodnie z zapisami w Prawie przedsiębiorców działalność jest działalnością gospodarczą, jeżeli spełnia poniżej zawarte elementy:
Działalność osób fizycznych
Podstawowe obowiązki:
- obowiązek podlegania wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEDIG),
- opłacanie składek ubezpieczenia społecznego (ZUS) i zdrowotnego (NFZ), określonych przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą oraz przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
W przypadku gospodarstw rolnych istnieje możliwość prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i pozostawania w ubezpieczeniu KRUS na warunkach określonych w art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Możliwość taka dotyczy rolników lub domowników podlegających ubezpieczeniu rolniczemu nieprzerwanie od 3 lat z mocy ustawy i w pełnym zakresie, którzy złożą w KRUS w ciągu 14 dni od rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej odpowiednie oświadczenie, nadal prowadzą lub pracują w gospodarstwie rolnym, nie są pracownikami, emerytami lub rencistami.
Działalność zarobkowa organizacji wiejskich
Organizacje wiejskie, np. koła gospodyń wiejskich, stowarzyszenia agroturystyczne itp., również mogą prowadzić działalność edukacyjną. Takie organizacje podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Kluczową sprawą w przypadku takich organizacji, stowarzyszeń jest określenie jej statusu jako przedsiębiorcy. Działalność taka będzie działalnością osoby prawnej, a opodatkowanie działalności gospodarczej w zakresie podatku dochodowego opiera się na przepisach ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.
Działalność promocyjna producentów żywności
Zagroda edukacyjna może być również prowadzona przez rolników, producentów żywności, którzy sprzedają produkty wytworzone w swoim gospodarstwie. W takiej sytuacji efekt ekonomiczny będzie związany ze zbywaniem produktów przetworzonych lub nieprzetworzonych, a działalność edukacyjna będzie prowadzona w celach promocyjnych.
Działalność edukacyjna prowadzona przez organizacje non profit
Zagroda edukacyjna może być prowadzona przez organizację „non profit”, która w ramach działalności statutowej realizuje cele związane z zachowaniem tradycji wsi, kultury lub ekologii, wychowaniem młodzieży itp. Celem takiej organizacji nie jest zysk, w związku z tym głównym problemem będzie znalezienie możliwości sfinansowania takiej działalności.
Działalność takich organizacji najczęściej finansowana jest ze składek członkowskich lub różnego rodzaju dotacji lub też z przychodów bezpośrednio pochodzących z działalności statutowej, w tym przypadku opłat za usługi edukacyjne.
Oprac. Ludmiła Chmielowska
PODR w Boguchwale