W Polsce zdecydowana większość występujących gatunków pszczół to pszczoły dzikie, które najczęściej żyją samotnie (dlatego nazywamy je „pszczołami samotnicami”). Do owadów zapylających zaliczamy: pszczoły, inne błonkówki, motyle, bzygi i inne muchówki oraz chrząszcze. Owady zapylające umożliwiają niezakłóconą reprodukcję większości gatunków roślin tworzących ziemskie ekosystemy.
Szczególnym walorem charakteryzującym podkarpackie łąki i pastwiska jest duża różnorodność biologiczna flory i fauny, a także występująca na nich niewielka ilość zanieczyszczeń chemicznych, głównie pozostałości nawożenia mineralnego. Warto nadmienić, że w przeważającej części Europy trwałe użytki zielone mają jednak ograniczone znaczenie dla produkcji pszczelarskiej. Wiąże się to z intensyfikacją produkcji mlecznej, przez co łąki koszone są coraz wcześniej i coraz częściej. Powoduje to, iż rośliny występujące na trwałych użytkach zielonych nie mają możliwości wykształcenia w pełni organów generatywnych, którymi są kwiatostany.
Dzięki wczesnowiosennym pożytkom znajdującym się na łąkach i pastwiskach oraz ich obrzeżach owady zapylające są w stanie się rozwijać i przygotowywać do zapylania roślin uprawnych, dając nieocenioną korzyść w postaci plonów z roślin owadopylnych stanowiących pokarm zarówno dla ludzi, jak i zwierząt. Bogactwo roślin i kwiatów występujących na łąkach i pastwiskach jest nieoceniona dla owadów. Na wiosnę mamy bogactwo kwiatów w przyrodzie, z każdym miesiącem przybliżającym nas do zimy kwitnie ich jednak coraz mniej. Łąki,
a w szczególności pastwiska zapewniają owadom dostęp do pokarmu przez cały okres wegetacyjny, są też dla nich schronieniem. Łąki i pastwiska w swoim składzie oprócz traw zawierają 20 – 30% roślin bobowatych (koniczyna, lucerna, komonica). Są one chętnie oblatywane przez owady i stanowią smaczny pokarm dla zwierząt. Rośliny bobowate wiążą również azot w glebie dzięki czemu ziemia jest żyźniejsza i nie trzeba stosować dużych dawek nawozów mineralnych. Na pastwiskach występują również liczne zioła. W prawidłowo prowadzonych użytkach zielonych może być ich w składzie nawet do 20%. Dawniej zioła zbierane były w pełni kwitnienia przez nasze babcie i mamy, a następnie suszone i w postaci suszu robiono z nich napary i wywary. Stosowano je na różnego typu problemy zdrowotne. Stanowiły cenne źródło domowej apteczki. Łąki są też wartościowym źródłem pokarmu dla zwierząt trawożernych, do których zaliczamy bydło, owce, kozy, konie oraz jeleniowate. Zwierzęta wypasane na takich pastwiskach mają dostępną smakowitą paszę, bogatą w mikro-
i makroelementy oraz w liczne związki biologicznie czynne. Zawierają substancje poprawiające trawienie, wzmagają laktację, dzięki zawartości fitohormonów poprawiają ogólną kondycję zwierząt i stymulują czynności gruczołów rozrodczych.
Bogata szata roślinności zielonych terenów Podkarpacia sprawia, że jest to idealne siedlisko dla owadów zapylających, które zapewnia pokarm od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Korzyści ze współpracy świata zapylaczy i świata roślin entomofilnych są jednoznaczne.
Dla jednych jest to miejsce, gwarantujące źródło pożywienia przez cały okres wegetacji, dla drugich jest to idealne miejsce do wzrostu, rozmnażania i wydawania nasion.
Od 2013 r. corocznie 8 sierpnia w Polsce jest obchodzony Wielki Dzień Pszczół. Zaś od 2018 r. z inicjatywy Słowenii 20 maja ustanowiono przez Organizację Narodów Zjednoczonych Światowy Dzień Pszczół, którego celem jest podkreślenie znaczenia pszczół dla pozyskiwania żywności i zwrócenie uwagi na zagrożenia dla tych owadów. W tym samym roku Komisja Europejska uruchomiła unijną inicjatywę na rzecz zapylaczy. „Inicjatywa UE na rzecz owadów zapylających” to strategia mającą na celu przeciwdziałanie spadkowi owadów zapylających.
Paweł Kisała
PODR w Boguchwale
