Gospodarstwo opiekuńcze można zdefiniować jako realizowaną w ramach gospodarstwa prowadzącego działalność rolniczą formę wsparcia w zakresie opieki i integracji społecznej na rzecz osób i rodzin w celu poprawienia ich funkcjonowania.
Usługi w zakresie opieki i integracji społecznej świadczone są w oparciu o infrastrukturę gospodarstwa i w powiązaniu z wykonywaną działalnością rolniczą. Obiekt, w którym zorganizowane jest gospodarstwo opiekuńcze powinien posiadać zwierzęta gospodarskie lub uprawy rolnicze przeznaczone/możliwe do wykorzystania w agroterapii.
W zależności od formuły gospodarstwo może być prowadzone przez podmiot ekonomii społecznej lub w ramach działalności gospodarczej. Obejmuje ona działania w zakresie opieki i integracji dostosowane do indywidualnych potrzeb grupy docelowej.
Kto może korzystać z usług gospodarstwa opiekuńczego?
Gospodarstwa opiekuńcze mogą świadczyć swe usługi dla bardzo różnych grup wymagających wsparcia. Doświadczenia krajów zachodnich wskazują, że terapia prowadzona w gospodarstwach rolnych może mieć pozytywny wpływ m.in. na:
Wybór konkretnej grupy odbiorców wsparcia zależy w głównej mierze od osób pragnących prowadzić gospodarstwo opiekuńcze.
Forma prawna gospodarstw opiekuńczych.
Gospodarstwo opiekuńcze musi posiadać odpowiednią formę prawną dopuszczalną w polskim systemie prawnym. Większość indywidualnych gospodarstw rolnych w Polsce prowadzonych jest przez osoby fizyczne. Jednak w przypadku podjęcia działalności opiekuńczej w takim gospodarstwie konieczne jest założenie nowej formy prawnej. Istnieją dwie główne możliwości – prowadzenie gospodarstwa opiekuńczego jako podmiotu ekonomii społecznej albo prowadzenie gospodarstwa opiekuńczego w ramach działalności gospodarczej.
Gospodarstwo opiekuńcze może być prowadzone w formie:
Formy organizacyjne gospodarstw opiekuńczych.
Jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej dziennego pobytu, w której mogą być prowadzone miejsca całodobowe okresowego pobytu. Dzienny dom pobytu świadczy pomoc w postaci usług opiekuńczych, specjalistycznych usług opiekuńczych lub posiłku na rzecz osób, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych.
Rodzinny dom pomocy stanowi formę usług opiekuńczych i bytowych świadczonych całodobowo przez osobę fizyczną lub organizację pożytku publicznego dla nie mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu zamieszkujących wspólnie osób wymagających z powodu wieku lub niepełnosprawności wsparcia w tej formie. Standardy oraz rodzaj i zakres usług świadczonych w rodzinnym domu pomocy określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 maja 2012 r. w sprawie rodzinnych domów pomocy.
Rodzinny dom pomocy świadczy usługi w budynku mieszkalnym jednorodzinnym, którego właścicielem lub najemcą jest:
W domu prowadzonym przez osobę fizyczną usługi opiekuńcze i bytowe świadczone są bezpośrednio przez nią, natomiast w domach prowadzonych przez organizację pożytku publicznego realizuje je osoba kierująca domem, która jednocześnie w nim zamieszkuje.
Usługi świadczone w rodzinnym domu pomocy powinny uwzględniać stan zdrowia, sprawność fizyczną i intelektualną oraz indywidualne potrzeby i możliwości mieszkańców, a także prawa człowieka, szczególności prawo do poszanowania i ochrony godności, wolności, intymności
i poczucia bezpieczeństwa oraz ochronę dóbr osobistych, a ich zakres dostosowany jest do indywidualnych potrzeb mieszkańca i poziomu jego samodzielności.
Zakres usług realizowanych w rodzinnym domu pomocy obejmuje m.in.:
a) usługi bytowe: zapewnienie miejsce pobytu, wyżywienie, utrzymanie czystości,
b) usługi opiekuńcze: udzielenie pomocy w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, pielęgnację, również w czasie choroby, kontakty z otoczeniem, inne czynności wynikające
z indywidualnych potrzeb.
Prowadzenie rodzinnego domu pomocy wymaga współpracy z samorządem gminnym. Tego typu placówka nie poszukuje bowiem klientów na wolnym rynku. Podopieczni kierowani są do niej w drodze decyzji administracyjnej wydanej przez kierownika ośrodka pomocy społecznej. W zależności od sytuacji życiowej danej osoby samorząd finansuje w części lub w całości jej pobyt w rodzinnym domu pomocy. Pensjonariusze, którzy nie otrzymują dofinansowania z gminy opłacają pobyt samodzielnie. Wysokość opłat za pobyt ustalana jest w umowie pomiędzy gminą, a prowadzącym dom.
Prowadzenie tego rodzaju działalności gospodarczej wymaga zezwolenia wojewody właściwego ze względu na położenie placówki, który wydaje je po oględzinach placówki, jeśli podmiot spełnia warunki i standardy ustawowe oraz przedstawi wymagane dokumenty.
Opieka w placówce polega na świadczeniu usług z uwzględnieniem stanu zdrowia, sprawności fizycznej i intelektualnej oraz indywidualnych potrzeb i możliwości osoby, a także praw człowieka, w szczególności prawa do godności, wolności, intymności i poczucia bezpieczeństwa. Zakres usług świadczonych przez placówki całodobowej opieki obejmuje usługi bytowe oraz opiekuńcze.
Działalność gospodarcza polegająca na prowadzeniu placówki całodobowej opieki nie wymaga ścisłej współpracy z samorządem. Tego rodzaju firma poszukuje klientów na wolnym rynku
i samodzielnie ustala wysokość odpłatności za świadczone usługi.
Opracowano na podstawie publikacji Centrum Doradztwa Rolniczego w Krakowie.
Dział Rozwoju Obszarów Wiejskich