Systemy Jakości Żywności
Systemy jakości żywności służą przede wszystkim ochronie interesu konsumenta poszukującego środka spożywczego o szczególnych standardach. Wymagania klientów i sieci handlowych dotyczące jakości żywności stale rosną. Zmienia się również sposób myślenia
o zarządzaniu jakością żywności. W przeszłości kontroli podlegał jedynie produkt finalny. Obecnie kontrolowane są wszystkie etapy produkcji żywności począwszy od pozyskania surowców poprzez produkcje i przechowywanie aż do zakupu żywności przez konsumenta. Świadomość konsumencka oraz wymagania klientów dotyczące jakości żywności stale rosną. Zmienia się również sposób myślenia o zarządzaniu jakością żywności. Do niedawna kontroli podlegał jedynie produkt finalny. Aktualnie kontroli podlegają wszystkie etapy produkcji żywności począwszy od pozyskania surowców poprzez produkcje i przechowywanie aż do zakupu żywności przez konsumenta. A zapewnić jakość sprzedawanej żywności producenci muszą spełnić określone wymogi oraz udokumentować to uzyskanymi certyfikatami. Certyfikowane produkty żywnościowe są bardziej atrakcyjne za równo na rynkach krajowych jak i międzynarodowych. Uczestnictwo wytwórców w systemach jakości żywności umożliwia uzyskanie wysokiej i stabilnej pozycji na rynku. Spełnienie przez producentów wymagań jakościowych, a tym samym produkcja żywności o ustalonych, powtarzających się właściwościach z wysokiej jakości surowców gwarantuje większe zainteresowanie klientów poszukujących takich produktów i przede wszystkim skłonnych zapłacić za nie wyższą cenę.
Producenci od wielu lat wdrażają systemy zarządzania jakością. Systemami najczęściej stosowanymi w produkcji i przetwórstwie żywności są HACCP, GMP, GHP, QACP, TQM oraz systemy zarzadzania jakością zgodne z normami PN-EN ISO 22000:2006 i ISO serii 9000.
W przypadku firm zajmujących się produkcja żywności pierwszym zalecanym krokiem jest wprowadzenie norm GMP/GHP, następnie należy wprowadzić system HACCP/QACP którego częścią jest GMP/GHP, potem ISO 9000, a na koniec TQM.
GMP (z ang. Good Manufacturing Practice) czyli Dobra Praktyka Produkcyjna oraz GHP (z ang. Good Hygiene practice) czyli Dobra Praktyka Higieniczna są pierwszymi działaniami, które należy podjąć przed wdrożeniem w danym zakładzie innych systemów jakości. GHP i GMP pozwalają na uporządkowanie podstawowych spraw związanych z higieną zakładu w którym zostaną wprowadzone.
GHP to działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności. Powinny one zostać podjęte, spełnione i kontrolowane na wszystkich etapach produkcji żywności. Z kolei GMP to wymagania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności w zgodzie z jej przeznaczeniem. Główna różnica pomiędzy tymi dwoma systemami zarządzania jakością polega na tym, że GHP jest pojęciem nieco węższym od GMP i skupia się przede wszystkim na aspektach higienicznych podczas gdy GMP obejmuje całość aspektów powiązanych
z produkcją.
HACCP (z ang. Hazard Analysis and Critical Control Points) to system zarządzania i metodą zapewniania bezpieczeństwa żywności, która opiera się przede wszystkim na zapobieganiu zagrożeniom. Zagrożenia mogą wystąpić na każdym etapie produkcji żywności aż do wydania wyrobu klientowi finalnemu. System HACCP to system, który identyfikuje, ocenia i kontroluje zagrożenia istotne dla bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. To wszystko jest możliwe poprzez ścisłe monitorowanie i kontrolowanie każdego etapu procesu. Dzięki kontroli w odpowiednich miejscach istnieje mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożeń.
QACP (z ang. Quality Assurance Control Point) System Punktów Kontrolnych dla Zapewnienia Jakości. Jest niemal identyczny w swoich zasadach jak i system HACCP, jednakże o ile HACCP odnosi się do zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego, o tyle QACP dotyczy zagwarantowania jakości z punktu widzenia konsumenta z uwypukleniem cech jakości handlowej, odżywczej lub organizacyjnej.
TQM -Kompleksowe Zarządzanie Jakością jest koncepcją zarządzania, ukierunkowaną na zaspokajanie potrzeb i oczekiwań klientów poprzez zaangażowanie wszystkich pracowników w realizację strategii organizacji jak i w proces ciągłego doskonalenia. Wdrażanie Kompleksowego Zarządzania Jakością wiąże się z przyjęciem zasad doskonałości oraz zastosowaniem technik i narzędzi TQM. Przy wdrażaniu TQM w organizacjach europejskich ma zastosowanie Model Doskonałości EFQM opracowany przez Europejską Fundację Zarządzania Jakością, który w znacznym stopniu upraszcza, systematyzuje i jednocześnie optymalizuje wdrażanie TQM w organizacjach europejskich, uwzględniając doświadczenia i kulturę pracy w Europie. Podstawowe zasady kompleksowego zarządzania jakością mają zastosowanie w każdej organizacji niezależnie od sektora, w którym działa, branży czy wielkości. Stanowią one podstawę systemów zarządzania zgodnych z wymaganiami norm ISO 9000:2000.
Wdrożenie systemów zarządzania jakością gwarantuje zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, .skutkuje utrzymaniem starych klientów i zdobywaniem nowych, a w rezultacie zwiększeniem zysków przedsiębiorstwa.
Produkcja żywności stanowi integralną część współczesnej bioekonomii, która oznacza działania na rzecz zapewnienia człowiekowi warunków prawidłowego żywienia i żywności zgodnie z jego zapotrzebowaniem i przekonaniami. Produkcja żywności jest ukierunkowana na zwiększenie efektywności ekonomicznej poprzez pełniejsze wykorzystanie odnawialnych zasobów środowiska, dostarczanie produktów o wysokiej wartości odżywczej, charakteryzujących się dobrą jakością oraz walorami prozdrowotnymi.
Priorytety realizowanej obecnie strategii „od pola do stołu” („Farm to Fork”) takie jak: bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważona produkcja żywności, między innymi
przez znaczne ograniczenie stosowania pestycydów, nawozów i środków przeciwdrobnoustrojowych oraz zwiększenie produkcji ekologicznej,, propagowanie bardziej zrównoważonej konsumpcji żywności i zdrowego odżywiania poprzez odejście od influenzy (grypy konsumpcji) na rzecz etnocentryzmu (patriotyzmu) konsumenckiego, ograniczanie strat żywności i jej marnotrawienia, przeciwdziałanie fałszowaniu żywności w łańcuchu dostaw oraz poprawianie dobrostanu– szczególnie zwierząt gospodarskich, wiążą się ściśle z wymaganiami konsumentów.
W ramach etnocentryzmu konsumenckiego obserwuje się od kilku lat coraz większe zainteresowanie produktami regionalnymi, które należą do specyficznej, istotnej
w znaczeniu marketingowym, grupy produktów rolnych i żywnościowych. Z produktami lokalnymi kojarzona jest szeroka gama korzyści: wysoka jakość i bezpieczeństwo żywności, świeżość i nieprzemysłowy charakter, minimalne użycie materiałów do pakowania, satysfakcja konsumentów i korzyści dla środowiska naturalnego. Wytwarzanie tego typu dóbr najczęściej odbywa się według starych receptur, pochodzących z czasów, w których nie było konserwantów i wysokiej chemizacji procesu technologicznego, a zatem sam proces produkcji nie jest w żadnym stopniu zagrożeniem dla środowiska.
Na ich ogólna ocenę konsumencką składają się oprócz niepowtarzalnych walorów smakowych i zdrowotnych, wielopokoleniowa żywotność przepisów i receptur nierozerwalnie związanych z tradycją i kulturą danego regionu.
Co je wyróżnia?
Walory wypływające z komponentów takich jak: cechy organoleptyczne, naturalne surowce, tradycyjne metody wytwarzania, czy też nostalgiczne odtwarzanie i wspomnienia smaków, emocjonalne zw. m.in. z estetyką, kulturą i obyczajowością regionu, podłoże zakupu.
Produkty wyróżniają się na rynku żywnościowym z uwagi na miejsce powstania, tradycyjny sposób wytwarzania i przetwarzania, oryginalność surowca, receptur i składu oraz sposób prezentacji i promocji.
Wytwarzanie i sprzedaż produktów tradycyjnych i regionalnych i przyczyniają się do aktywizacji gospodarczej regionu, podnoszą jego atrakcyjność, wzmacniają lokalną tożsamość, jak również kształtują wizerunek regionu i przyczyniają się do poprawy jego konkurencyjności.
Czym jest produkt tradycyjny ?
To produkt spożywczy chroniony prawem polskim lub prawem Unii Europejskiej, który swą specyficzną, często unikalną jakość zawdzięcza tradycyjnym recepturom, tradycyjnym, niezmiennym od co najmniej 25 lat metodom wytwarzania i tradycyjnym surowcom. Ma wyjątkowe właściwości, cechy oraz jakość wynikające z produkcji w tradycyjny sposób. Warunki te stanowią o wpisaniu go na Listę Produktów Tradycyjnych (LPT).
Produktami regionalnymi nazywamy natomiast płody rolne, wyroby i przetwory
o specyficznej jakości, powiązane ściśle z warunkami określonego obszaru, z ukształtowaniem terenu, typem gleby, charakterystycznym klimatem itp.; charakterystyczne jest umiejscowienie geograficzne (może zawierać w swojej nazwie nazwę miasta, miejscowości lub regionu, z którego pochodzi) oraz kilkudziesięcioletnia ciągłość produkcji.
Przesłanki wpisu na Listę produktów tradycyjnych
Podstawą wpisu jest tradycja wytwarzania i szczególna oraz niepowtarzalna jakość, związana z historycznie ugruntowanymi przepisami, metodami produkcji i sposobami przetwarzania czy dojrzewania żywności, które gwarantują wysoką jakość otrzymanego produktu.
Szczegółowe unormowanie prawne znajduje się w ustawie z 17 grudnia 2004 r. o rejestracji
i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz.U. 2005 nr 10, poz. 68 oraz z 2008 r. nr 171, poz. 1056 i nr 216, poz. 1368).
Jakość produktów regionalnych potwierdzona certyfikatami
Za produkty regionalne i tradycyjne najwyższej jakości uważamy te produkty, które uzyskały już (lub są na zaawansowanym etapie uzyskiwania) oznaczenia europejskie: Chronioną Nazwę Pochodzenia, Chronione Oznaczenie Geograficzne lub Gwarantowaną Tradycyjną Specjalność.
Chroniona Nazwa Pochodzenia – ChNP (Protected Designation of Origin) oznacza nazwę regionu lub w wyjątkowych sytuacjach konkretnego kraju stosowaną do opisania produktu rolnego bądź artykułu spożywczego, który pochodzi z danego terenu. ChNP odnosi się do produktu, dla którego poszczególne etapy produkcji są niezmienne, a cechy są w większości albo wyłącznie związane z danym terenem i typowymi dla niego naturalnymi i ludzkimi czynnikami.
Chronione Oznaczenie Geograficzne (ang. – Protected Geographical Indications – PGI) oznacza nazwę regionu albo konkretnego miejsca albo w wyjątkowych przypadkach nazwę kraju używaną do opisu produktu rolnego lub środka spożywczego pochodzącego z regionu, konkretnego miejsca albo kraju. Produkt posiada szczególną jakość, reputację lub inne cechy przypisywane jego pochodzeniu geograficznemu.
Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (ang. Traditional Speda/ity Guaranteed – TSG) oznacza tradycyjny produkt rolny lub środek spożywczy, który spełnia następujące warunki:
To europejskie logo żywności ekologicznej, które daje pewność pochodzenia i jakości produktów spożywczych. Ten certyfikat ekologiczny dotyczy zarówno uprawy roślin, jak i utrzymania zwierząt. Mogą go również uzyskać sektory pszczelarskie, produkty z wodorostów, czy produkty przetwórstwa ekologicznego.
Euro-liść to jeden z najważniejszych ekologicznych certyfikatów w Europie. W Unii Europejskiej kwestię używania terminów takich jak „bio”, eko”, „organiczny” reguluje Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych. Na poziomie krajowym zagadnienia te reguluje zaś ustawa
o rolnictwie ekologicznym z dnia 11 maja 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1054 z późn. zm.), która określa zasady wykonania przepisów Rozporządzenia w Polsce. Od 1 lipca 2010 r. natomiast na terenie Unii Europejskiej obowiązuje symbol żywności ekologicznej wspólny dla wszystkich państw członkowskich.
W Polsce obecnie istnieje pięć uznanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
krajowych systemów jakości:
• Integrowana Produkcja (IP) Urzędowo Kontrolowana – system mniej restrykcyjny od
rolnictwa ekologicznego,
• System „Jakość Tradycja” (JT) – system ochrony i promocji dla produktów
tradycyjnych,
• QMP (Quality Meat Program) – system jakości dla mięsa wołowego,
• PQS (Pork Quality System) – system jakości dla mięsa wieprzowego,
• QAFP (Quality Assurance for Food Products) System Gwarantowanej Jakości
Żywności QAFP (Minrol, 2017).
Spośród tych systemów, cztery dotyczą produkcji i produktów zwierzęcych. System
„Jakość, Tradycja” obejmuje jednak tylko chów ras tradycyjnych. System, QMP dotyczy
tylko mięsa wołowego, PQS chowu świń i produkcji mięsa, natomiast najbardziej
kompleksowy charakter ma system QAFP, który obejmuje mięso wieprzowe, mięso
drobiowe, wędliny drobiowe i wieprzowo-wołowe.
Systemy Jakości Żywności
Systemy jakości żywności służą przede wszystkim ochronie interesu konsumenta poszukującego środka spożywczego o szczególnych standardach. Wymagania klientów i sieci handlowych dotyczące jakości żywności stale rosną. Zmienia się również sposób myślenia
o zarządzaniu jakością żywności. W przeszłości kontroli podlegał jedynie produkt finalny. Obecnie kontrolowane są wszystkie etapy produkcji żywności począwszy od pozyskania surowców poprzez produkcje i przechowywanie aż do zakupu żywności przez konsumenta. Świadomość konsumencka oraz wymagania klientów dotyczące jakości żywności stale rosną. Zmienia się również sposób myślenia o zarządzaniu jakością żywności. Do niedawna kontroli podlegał jedynie produkt finalny. Aktualnie kontroli podlegają wszystkie etapy produkcji żywności począwszy od pozyskania surowców poprzez produkcje i przechowywanie aż do zakupu żywności przez konsumenta. A zapewnić jakość sprzedawanej żywności producenci muszą spełnić określone wymogi oraz udokumentować to uzyskanymi certyfikatami. Certyfikowane produkty żywnościowe są bardziej atrakcyjne za równo na rynkach krajowych jak i międzynarodowych. Uczestnictwo wytwórców w systemach jakości żywności umożliwia uzyskanie wysokiej i stabilnej pozycji na rynku. Spełnienie przez producentów wymagań jakościowych, a tym samym produkcja żywności o ustalonych, powtarzających się właściwościach z wysokiej jakości surowców gwarantuje większe zainteresowanie klientów poszukujących takich produktów i przede wszystkim skłonnych zapłacić za nie wyższą cenę.
Producenci od wielu lat wdrażają systemy zarządzania jakością. Systemami najczęściej stosowanymi w produkcji i przetwórstwie żywności są HACCP, GMP, GHP, QACP, TQM oraz systemy zarzadzania jakością zgodne z normami PN-EN ISO 22000:2006 i ISO serii 9000.
W przypadku firm zajmujących się produkcja żywności pierwszym zalecanym krokiem jest wprowadzenie norm GMP/GHP, następnie należy wprowadzić system HACCP/QACP którego częścią jest GMP/GHP, potem ISO 9000, a na koniec TQM.
GMP (z ang. Good Manufacturing Practice) czyli Dobra Praktyka Produkcyjna oraz GHP (z ang. Good Hygiene practice) czyli Dobra Praktyka Higieniczna są pierwszymi działaniami, które należy podjąć przed wdrożeniem w danym zakładzie innych systemów jakości. GHP i GMP pozwalają na uporządkowanie podstawowych spraw związanych z higieną zakładu w którym zostaną wprowadzone.
GHP to działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności. Powinny one zostać podjęte, spełnione i kontrolowane na wszystkich etapach produkcji żywności. Z kolei GMP to wymagania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności w zgodzie z jej przeznaczeniem. Główna różnica pomiędzy tymi dwoma systemami zarządzania jakością polega na tym, że GHP jest pojęciem nieco węższym od GMP i skupia się przede wszystkim na aspektach higienicznych podczas gdy GMP obejmuje całość aspektów powiązanych
z produkcją.
HACCP (z ang. Hazard Analysis and Critical Control Points) to system zarządzania i metodą zapewniania bezpieczeństwa żywności, która opiera się przede wszystkim na zapobieganiu zagrożeniom. Zagrożenia mogą wystąpić na każdym etapie produkcji żywności aż do wydania wyrobu klientowi finalnemu. System HACCP to system, który identyfikuje, ocenia i kontroluje zagrożenia istotne dla bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. To wszystko jest możliwe poprzez ścisłe monitorowanie i kontrolowanie każdego etapu procesu. Dzięki kontroli w odpowiednich miejscach istnieje mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożeń.
QACP (z ang. Quality Assurance Control Point) System Punktów Kontrolnych dla Zapewnienia Jakości. Jest niemal identyczny w swoich zasadach jak i system HACCP, jednakże o ile HACCP odnosi się do zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego, o tyle QACP dotyczy zagwarantowania jakości z punktu widzenia konsumenta z uwypukleniem cech jakości handlowej, odżywczej lub organizacyjnej.
TQM -Kompleksowe Zarządzanie Jakością jest koncepcją zarządzania, ukierunkowaną na zaspokajanie potrzeb i oczekiwań klientów poprzez zaangażowanie wszystkich pracowników w realizację strategii organizacji jak i w proces ciągłego doskonalenia. Wdrażanie Kompleksowego Zarządzania Jakością wiąże się z przyjęciem zasad doskonałości oraz zastosowaniem technik i narzędzi TQM. Przy wdrażaniu TQM w organizacjach europejskich ma zastosowanie Model Doskonałości EFQM opracowany przez Europejską Fundację Zarządzania Jakością, który w znacznym stopniu upraszcza, systematyzuje i jednocześnie optymalizuje wdrażanie TQM w organizacjach europejskich, uwzględniając doświadczenia i kulturę pracy w Europie. Podstawowe zasady kompleksowego zarządzania jakością mają zastosowanie w każdej organizacji niezależnie od sektora, w którym działa, branży czy wielkości. Stanowią one podstawę systemów zarządzania zgodnych z wymaganiami norm ISO 9000:2000.
Wdrożenie systemów zarządzania jakością gwarantuje zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, .skutkuje utrzymaniem starych klientów i zdobywaniem nowych, a w rezultacie zwiększeniem zysków przedsiębiorstwa.
Produkcja żywności stanowi integralną część współczesnej bioekonomii, która oznacza działania na rzecz zapewnienia człowiekowi warunków prawidłowego żywienia i żywności zgodnie z jego zapotrzebowaniem i przekonaniami. Produkcja żywności jest ukierunkowana na zwiększenie efektywności ekonomicznej poprzez pełniejsze wykorzystanie odnawialnych zasobów środowiska, dostarczanie produktów o wysokiej wartości odżywczej, charakteryzujących się dobrą jakością oraz walorami prozdrowotnymi.
Priorytety realizowanej obecnie strategii „od pola do stołu” („Farm to Fork”) takie jak: bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważona produkcja żywności, między innymi
przez znaczne ograniczenie stosowania pestycydów, nawozów i środków przeciwdrobnoustrojowych oraz zwiększenie produkcji ekologicznej,, propagowanie bardziej zrównoważonej konsumpcji żywności i zdrowego odżywiania poprzez odejście od influenzy (grypy konsumpcji) na rzecz etnocentryzmu (patriotyzmu) konsumenckiego, ograniczanie strat żywności i jej marnotrawienia, przeciwdziałanie fałszowaniu żywności w łańcuchu dostaw oraz poprawianie dobrostanu– szczególnie zwierząt gospodarskich, wiążą się ściśle z wymaganiami konsumentów.
W ramach etnocentryzmu konsumenckiego obserwuje się od kilku lat coraz większe zainteresowanie produktami regionalnymi, które należą do specyficznej, istotnej
w znaczeniu marketingowym, grupy produktów rolnych i żywnościowych. Z produktami lokalnymi kojarzona jest szeroka gama korzyści: wysoka jakość i bezpieczeństwo żywności, świeżość i nieprzemysłowy charakter, minimalne użycie materiałów do pakowania, satysfakcja konsumentów i korzyści dla środowiska naturalnego. Wytwarzanie tego typu dóbr najczęściej odbywa się według starych receptur, pochodzących z czasów, w których nie było konserwantów i wysokiej chemizacji procesu technologicznego, a zatem sam proces produkcji nie jest w żadnym stopniu zagrożeniem dla środowiska.
Na ich ogólna ocenę konsumencką składają się oprócz niepowtarzalnych walorów smakowych i zdrowotnych, wielopokoleniowa żywotność przepisów i receptur nierozerwalnie związanych z tradycją i kulturą danego regionu.
Co je wyróżnia?
Walory wypływające z komponentów takich jak: cechy organoleptyczne, naturalne surowce, tradycyjne metody wytwarzania, czy też nostalgiczne odtwarzanie i wspomnienia smaków, emocjonalne zw. m.in. z estetyką, kulturą i obyczajowością regionu, podłoże zakupu.
Produkty wyróżniają się na rynku żywnościowym z uwagi na miejsce powstania, tradycyjny sposób wytwarzania i przetwarzania, oryginalność surowca, receptur i składu oraz sposób prezentacji i promocji.
Wytwarzanie i sprzedaż produktów tradycyjnych i regionalnych i przyczyniają się do aktywizacji gospodarczej regionu, podnoszą jego atrakcyjność, wzmacniają lokalną tożsamość, jak również kształtują wizerunek regionu i przyczyniają się do poprawy jego konkurencyjności.
Czym jest produkt tradycyjny ?
To produkt spożywczy chroniony prawem polskim lub prawem Unii Europejskiej, który swą specyficzną, często unikalną jakość zawdzięcza tradycyjnym recepturom, tradycyjnym, niezmiennym od co najmniej 25 lat metodom wytwarzania i tradycyjnym surowcom. Ma wyjątkowe właściwości, cechy oraz jakość wynikające z produkcji w tradycyjny sposób. Warunki te stanowią o wpisaniu go na Listę Produktów Tradycyjnych (LPT).
Produktami regionalnymi nazywamy natomiast płody rolne, wyroby i przetwory
o specyficznej jakości, powiązane ściśle z warunkami określonego obszaru, z ukształtowaniem terenu, typem gleby, charakterystycznym klimatem itp.; charakterystyczne jest umiejscowienie geograficzne (może zawierać w swojej nazwie nazwę miasta, miejscowości lub regionu, z którego pochodzi) oraz kilkudziesięcioletnia ciągłość produkcji.
Przesłanki wpisu na Listę produktów tradycyjnych
Podstawą wpisu jest tradycja wytwarzania i szczególna oraz niepowtarzalna jakość, związana z historycznie ugruntowanymi przepisami, metodami produkcji i sposobami przetwarzania czy dojrzewania żywności, które gwarantują wysoką jakość otrzymanego produktu.
Szczegółowe unormowanie prawne znajduje się w ustawie z 17 grudnia 2004 r. o rejestracji
i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz.U. 2005 nr 10, poz. 68 oraz z 2008 r. nr 171, poz. 1056 i nr 216, poz. 1368).
Jakość produktów regionalnych potwierdzona certyfikatami
Za produkty regionalne i tradycyjne najwyższej jakości uważamy te produkty, które uzyskały już (lub są na zaawansowanym etapie uzyskiwania) oznaczenia europejskie: Chronioną Nazwę Pochodzenia, Chronione Oznaczenie Geograficzne lub Gwarantowaną Tradycyjną Specjalność.
Chroniona Nazwa Pochodzenia – ChNP (Protected Designation of Origin) oznacza nazwę regionu lub w wyjątkowych sytuacjach konkretnego kraju stosowaną do opisania produktu rolnego bądź artykułu spożywczego, który pochodzi z danego terenu. ChNP odnosi się do produktu, dla którego poszczególne etapy produkcji są niezmienne, a cechy są w większości albo wyłącznie związane z danym terenem i typowymi dla niego naturalnymi i ludzkimi czynnikami.
Chronione Oznaczenie Geograficzne (ang. – Protected Geographical Indications – PGI) oznacza nazwę regionu albo konkretnego miejsca albo w wyjątkowych przypadkach nazwę kraju używaną do opisu produktu rolnego lub środka spożywczego pochodzącego z regionu, konkretnego miejsca albo kraju. Produkt posiada szczególną jakość, reputację lub inne cechy przypisywane jego pochodzeniu geograficznemu.
Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (ang. Traditional Speda/ity Guaranteed – TSG) oznacza tradycyjny produkt rolny lub środek spożywczy, który spełnia następujące warunki:
To europejskie logo żywności ekologicznej, które daje pewność pochodzenia i jakości produktów spożywczych. Ten certyfikat ekologiczny dotyczy zarówno uprawy roślin, jak i utrzymania zwierząt. Mogą go również uzyskać sektory pszczelarskie, produkty z wodorostów, czy produkty przetwórstwa ekologicznego.
Euro-liść to jeden z najważniejszych ekologicznych certyfikatów w Europie. W Unii Europejskiej kwestię używania terminów takich jak „bio”, eko”, „organiczny” reguluje Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych. Na poziomie krajowym zagadnienia te reguluje zaś ustawa
o rolnictwie ekologicznym z dnia 11 maja 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1054 z późn. zm.), która określa zasady wykonania przepisów Rozporządzenia w Polsce. Od 1 lipca 2010 r. natomiast na terenie Unii Europejskiej obowiązuje symbol żywności ekologicznej wspólny dla wszystkich państw członkowskich.
W Polsce obecnie istnieje pięć uznanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
krajowych systemów jakości:
• Integrowana Produkcja (IP) Urzędowo Kontrolowana – system mniej restrykcyjny od
rolnictwa ekologicznego,
• System „Jakość Tradycja” (JT) – system ochrony i promocji dla produktów
tradycyjnych,
• QMP (Quality Meat Program) – system jakości dla mięsa wołowego,
• PQS (Pork Quality System) – system jakości dla mięsa wieprzowego,
• QAFP (Quality Assurance for Food Products) System Gwarantowanej Jakości
Żywności QAFP (Minrol, 2017).
Spośród tych systemów, cztery dotyczą produkcji i produktów zwierzęcych. System
„Jakość, Tradycja” obejmuje jednak tylko chów ras tradycyjnych. System, QMP dotyczy
tylko mięsa wołowego, PQS chowu świń i produkcji mięsa, natomiast najbardziej
kompleksowy charakter ma system QAFP, który obejmuje mięso wieprzowe, mięso
drobiowe, wędliny drobiowe i wieprzowo-wołowe.
Dariusz Kamiński
PODR Boguchwała